Verslaving is een ziekte die wordt gekenmerkt door terugval. Een terugval wordt veroorzaakt door op een verkeerde manier om te gaan met gebeurtenissen. Door gebeurtenissen (omstandigheden) komt een bepaald gedrag boven en dit veroorzaakt een terugval. Er gaat altijd iets aan vooraf. Het is natuurlijk ook niet zo gek dat verslaafden in vroeg herstel terugvallen in gebruik. Het is immers allemaal nieuw en spannend. Gebruiken was zo lekker makkelijk. Ik en mijn gebruik, mijn gebruik en ik. Mijn eigen wereld waar ik met niemand hoefde te praten over gevoelens en emoties en waar ik al helemaal geen verantwoordelijkheden hoef te nemen, heerlijk! Ja, verantwoordelijkheden voor genoeg kisten bier in de garage of drugs op zak, maar dat telt niet wanneer je de rekeningen niet betaalt en niet naar je werk gaat. Een terugval in gebruik houdt in dat wanneer je na een aanzienlijke tijd in herstel, terugvalt in het gebruik van middelen of gedragingen. Dit gebeurt nooit van de ene op de andere dag. Terugvallen in gebruik kun je voorkomen door af te blijven van die eerste drugs. Hoe je dat doet is jouw verantwoordelijkheid.

Terugval is onderdeel van het herstelproces

We moeten niet te panisch doen over een terugval. Het is vervelend, maar niet het eind van de wereld. Terugval in gebruik is een onderdeel van het herstelproces. Dit proces is voor ieder mens verschillend. Het gaat erom hoe snel je weer in staat bent om de draad op te pakken en verder te werken aan herstel. Wat ging er mis en hoe kan ik het een volgende keer anders doen. Wanneer je eerlijk bent over je terugval is er veel uit te leren. Dat het een onderdeel van het herstelproces is, mag niet een excuus zijn om weer te gaan gebruiken. Misschien kunnen we beter zeggen “herstel is het voorkomen van terugval”. Dit is zeker zo in het eerste jaar. Je bent niet in één dag verslaafd geraakt, dus je bent ook niet in één dag herstelt. Je hersenen hebben tijd nodig om te veranderen naar nieuw gedrag. Het herstelproces is uniek en geen wedstrijd. Neem ruim de tijd om goed in herstel te komen.

Mijn verhaal

In 2015 kwam ik voor het eerst in aanraking met de verslavingszorg en voor het eerst in mijn leven kwam ik in aanraking met andere mensen met verslavingsproblemen. Het grootste probleem was alleen dat ik mijn eigen probleem niet (h)erkende. Die andere hadden allemaal grote problemen, maar ik?! Ik had geen problemen. Oké, die cocaïne daar wil ik wel van af, maar verder viel het wel mee. Ik was daar met de verkeerde motieven. Ik was daar om andere mensen tevreden te stellen. Niet voor mezelf. Totaal niet bereidwillig en ongemotiveerd ging ik naar deze therapiesessies en met veel wilskracht lukte het om een paar weken clean te blijven. Clean blijven van de coke ja, maar ik kan me niet herinneren dat ik ooit in die periode niet aan de drank zat. Misschien een weekend, op wilskracht. Alsof je een kind in een snoepwinkel zegt dat hij overal naar mag kijken, rondlopen, aanraken, maar geen snoepje in zijn mond mag stoppen. Met een heleboel wilskracht zal het een tijdje lukken, maar de meeste gaan voor de bijl. Net als ik. Uiteindelijk viel ik elke keer weer terug in oude patronen en gewoontes. Met gebruik als gevolg. Een ander gevolg van het niet accepteren van mijn verslaving was dat ik in ruim 6 maanden tijd alles dreigde te verliezen, of al verloren had. Een toren hoge schuld, geen werk, geen relatie, fysiek en mentaal moe. En alles brokkelde steeds verder af. Rock bottom was bereikt. Dit was het punt dat mij deed beseffen dat het zo niet langer kon. In een fijne kliniek terecht gekomen en heb veel mogen leren over mijn verslaving en terugval. Ik ontmoette mensen die al vaker waren teruggevallen en daardoor weer in een kliniek terecht kwamen. In gesprek met deze fijne mensen kwam keer op keer naar boven dat ze zich niet volledig hadden overgegeven, deurtjes open hielden naar gebruik, dachten dat dat ze het wel weer konden etc. etc. Ik herkende me hierin en analyseerde mijn eigen gebruik en kwam tot de conclusie dat wanneer ik één glas bier dronk de tweede, de derde automatisch volgde. 1 is teveel en 1000 nooit genoeg, ik ben mateloos, ik ben verslaafd. Ik ben blij dat ik deze mensen heb mogen leren kennen en dat ik van hen heb mogen leren. Dat zei hebben getest wat ik eigenlijk wilde doen. Kijken of er een manier is om nog wel “gecontroleerd” te gebruiken. Conclusie: die bestaat niet.

Nu ruim 50 maanden later ben ik nog steeds clean en sober en heb ik in vroeg herstel een aantal terugvallen kunnen voorkomen. Dit heb ik kunnen voorkomen door het herkennen van signalen die duiden op verslavingsgedrag en door het toepassen van nieuw gedrag. Dit heb ik geleerd van mijn counselor, door te luisteren naar verhalen van anderen (fellows), door te leren over (mijn) verslaving. Hier ben ik zeer dankbaar voor. Een terugval ligt altijd op de loer en ik moet hier altijd alert op zijn. Nu mijn leven relatief rustig is, is clean blijven niet zo moeilijk. Wanneer er heftige gebeurtenissen plaatsvinden in mijn leven moet ik de dingen die ik heb geleerd ook toepassen om een terugval te voorkomen. Dat is wat lastiger wanneer je verstrikt raakt in een web van emoties. Eén van de belangrijkste dingen die ik heb geleerd is; terugvallen in gebruik lost nooit je problemen op. Hoe groot ze ook zijn. Herstellen van verslaving is mogelijk. Eén dag tegelijk en daarbij is ACTIE het sleutelwoord. Het ga je goed!

Sjoerd van Triest

Een aantal praktische tips voor het voorkomen van een terugval:

• Blijf in verbinding met mensen
• Vraag hulp wanneer je het moeilijk hebt
• Bezoek bijeenkomsten voor herstellende verslaafden
• Maak een wandeling of ga sporten
• Uitoefenen van (nieuwe) hobby’s
• Leer een vreemde taal, of doe een cursus
• Verander je woonkamer